Kan vi snakke til den døde i gravferda?

Minneorda om avdøde i ei gravferd er viktige. Presten som forrettar gravferda må leggje mykje arbeid ned i å lytte seg fram til det dei pårørande ynskjer skal kome fram for å kaste lys over minnet om den døde. Det som seiest må vere sant, utan at alt som er sant treng å verte sagt.

Ofte er minneorda som presten framfører det einaste som vert sagt om avdøde. Likevel er det langt frå uvanleg at også andre har ordet og ber fram helsingar og minneord ved kista. Frå kyrkja si side er det rett og godt å oppmuntre dei pårørande til å stå fram med sine personlege helsingar. Nokre korte setningar frå dei aller næraste kan få fram myke meir enn mange velformulerte ord frå munnen til ein prest som slett ikkje kjende avdøde.

Men på eit punkt bør presten rettleie dei som skal halda minnetale, dersom presten får sjansen til det. Den avdøde bør i ein slik tale omtalast i tredje person, som eit menneske som var blant oss fram til døden kom, og ikkje tiltalast i andre person med "du", som om vedkomande framleis er i live.

Det er ikkje kyrkja si tru at vi som lever att når eit menneske døyr frå oss kan halde fram å samtale med den som er død. Ikkje kan vi tale med, for den døde svarar ikkje, og ikkje kan vi tale til, for den døde høyrer ikkje.
Derimot kan vi tale om den den døde. Vi kan minnast den døde.  Vi kan teikne eit bilete av den døde som kan skine i ei ramme av takksemd for alt vi hadde i lag.

Men noko av det alvorlege med døden er nettopp dette at døden er den grensa som ingen kan krysse for å halde fram samvær, samliv eller samtale. Det vi ikkje fekk sagt til eit menneske mens hjarta enno slo, er det for seint å seie når livet er gøymt under kistelok og blomsterdekorasjon.

Dette er ei sak som prestane som møter sørgjande i samtalar framfor ei gravferd må kunne ta opp på ein varsam måte. Vi kan ikkje sensurere sørgjande sine eigne ord, men vi kan vegleie og rettleie på ein god måte.