Helsepersonell med politieskorte

I 1996 var budde vi ei veke hos ein brannmann/"paramedic" (førstehjelpar i ambulanse) i ein småby i Alabama. Han fortalde at dei aldri rykte ut, verken med brannbil eller ambulanse, til ein bestemt del av byen utan at politiet var med for å beskytte dei. Siste åra har vi høyrt om liknande praksis i belasta bydelar både i Paris og Malmø.

Også i Noreg hender det at politiet blir bedt om assistanse, spesielt når helsepersonell må ta hand om psykotiske (alvorleg sinnslidande) pasientar, som stundom må leggjast inn på ei psykiatrisk avdeling mot sin vilje. Men det har ikkje vore behov for å be om slik hjelp ved utrykning til somatisk (kroppsleg) sjuke eller skadde personar, unntatt ved trafikkulykker, større slagsmål eller mistanke om brotsverk.

Hendina på Tøyen i Oslo tidlegare i veka er difor noko nytt. Det spesielle er både at AMK-sentralen opplevde verbale truslar frå innringjar, at ambulansepersonellet ikkje våga eller makta å ta seg inn til pasienten utan å tilkalle hjelp frå politiet og at situasjonen utvikla seg slik at politiet faktisk kom i slåsskamp med slektningane til den sjuke, som tragisk nok var død då hjelpa endeleg nådde fram. I etterkant står påstand mot påstand. Barnebarnet til den omkomne nektar for at det vart sett fram truslar, og ein talsmann seier mange innvandrarar synest både legevakt og AMK-sentral ofte oppfører seg rasistisk.

Vi har sett at politiet gjekk hardhendt til verks, men kjenner ikkje til kva som vart sagt i telefonen eller utanfor huset der dette skjedde. Etter mange år i helsetenesta har eg likevel ei oppfatning av korleis slikt kan gå til. Vi har høyrt at kvinna døydde av hjartesjukdom. Den mest vanlege er hjarteinfarkt, som kan føre til akutt hjartestans. Då er det lett å få panikk for dei som er i nærleiken. I ein slik situasjon kan ein bli både høgrøysta og sint. Eit gammalt ordtak lyder: "Når kreftene (også dei psykiske) minkar, veks sinnet". Orda som fell i ein slik situasjon ber preg av det. I tillegg kjem kulturskilnaden. Berre ein reiser sør om Alpane, blir lydnivået høgre, gestikuleringa sterkare og affektene kjem meir fram. Alle som har sett demonstrasjonar i arabiske land eller frå januar 2009 i Oslo, under krigen i Gaza, kan ikkje ha unngått å leggje merke til skilnaden i forhold til vår meir beherska uttrykksmåte. Det som frå ei side sett er naturlege uttrykk og reaksjonar, kan bli tolka heilt annleis av mottakaren med ein annan bakgrunn og vurderingsskala.

Framover får vi sikkert stadig oftare oppleve liknande tilfelle. For Torbjørn Egner tok feil; det er ikkje utanpå vi er mest ulike, trass i litt skilnad i hudpigment, men inni, i vår tankegang og vårt reaksjonsmønster. Og kulturskilja er blant det mest varige i samfunnet. Dei held seg i generasjonar.

Media si framstilling av denne tragiske hendinga på Tøyen er likevel heilt annleis enn formidlinga frå Sofienbergparken for eit par år sidan. Då slo alle fast at Schjenken & co var omsynslause rasistar som forlet hardt skadde Ali Farah blødande på bakken. VG let vere å vise fotoet av ein oppegåande norsk-somaliar ved sidan av sjukebilen, medan eitt som var tatt litt seinare, då tilstanden hadde forandra seg, vart kåra til årets bilde og vist gong på gong i aviser og fjernsyn. Vi skal vere glade for at det har blitt litt vanskelegare å setje rasiststempelet på folk. Viss vi går og mistrur kvarandre heile tida, vil all kommunikasjon skjere seg. Det gjeld begge vegar.